Tuesday

Το ερωτηματολόγιο του Προυστ

Ειμαι σίγουρη οτι όλοι εχουμε γράψει ως παιδιά σε "λευκώματα", δηλαδή εχουμε απαντήσει ερωτήσεις τύπου "Ποιός είναι ο αγαπημένος σου ηθοποιός, το αγαπημένο σου χρώμα, οι καλύτερη σου φίλη" και άλλα τετοια...Κάτι τέτοιο δεν το σκεφτήκαμε μόνο εμείς, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια παλιά παράδοση που συνεχίζεται εδώ και χρόνια! Και μάλιστα υπάρχει ένα ερωτηματολόγιο που έχει γίνει ιδιαιτέρως διάσημο, γιατί τις απαντήσεις τις έδωσε ο Μαρσέλ Προυστ. Και τί απαντήσεις...


Λίγο ιστορικό background: Ο Μαρσέλ Προυστ θεωρείται απο πολλούς ως ο κορυφαίος διανοητής και συγγραφέας του 20ου αιώνα, πράγμα αξιοσημείωτο αν σκεφτεί κανείς οτι εγραφε ελάχιστα-πέρασε τα τελευταία 13 χρόνια της ζωής του γράφοντας το έργο της ζωής του, το οποίο δεν ολοκλήρωσε πλήρως- "À la recherche du temps perdu" (Ψάχνοντας τον χαμένο χρόνο) ένα τιτάνιο εγχείρημα που περιελάμβανε 7 τόμους και περίπου 3200 σελίδες με πάνω απο 2000 χαρακτήρες. 

Ο Μαρσέλ Προυστ απάντησε δύο φορές σε σχεδόν όμοια ερωτηματολόγια, μία φορά όταν ήταν 13 και μία όταν ήταν 20. 

Απαντήσεις 13χρονου Μαρσέλ:
  • What do you regard as the lowest depth of misery?
      To be separated from Mama
  • Where would you like to live?
      In the country of the Ideal, or, rather, of my ideal
  • What is your idea of earthly happiness?
      To live in contact with those I love, with the beauties of nature, with a quantity of books and music, and to have, within easy distance, a French theater
  • To what faults do you feel most indulgent?
      To a life deprived of the works of genius
  • Who are your favorite heroes of fiction?
      Those of romance and poetry, those who are the expression of an ideal rather than an imitation of the real
  • Who are your favorite characters in history?
      A mixture of Socrates, Pericles, Mahomet, Pliny the Younger and Augustin Thierry
  • Who are your favorite heroines in real life?
      A woman of genius leading an ordinary life
  • Who are your favorite heroines of fiction?
      Those who are more than women without ceasing to be womanly; everything that is tender, poetic, pure and in every way beautiful
  • Your favorite painter?
      Meissonier
  • Your favorite musician?
      Mozart
  • The quality you most admire in a man?
      Intelligence, moral sense
  • The quality you most admire in a woman?
      Gentleness, naturalness, intelligence
  • Your favorite virtue?
      All virtues that are not limited to a sect: the universal virtues
  • Your favorite occupation?
      Reading, dreaming, and writing verse
  • Who would you have liked to be?
      Since the question does not arise, I prefer not to answer it. All the same, I should very much have liked to be Pliny the Younger.
Απαντήσεις 20χρονου Μαρσέλ:
  • Your most marked characteristic?
      A craving to be loved, or, to be more precise, to be caressed and spoiled rather than to be admired
  • The quality you most like in a man?
      Feminine charm
  • The quality you most like in a woman?
      A man's virtues, and frankness in friendship
  • What do you most value in your friends?
      Tenderness - provided they possess a physical charm which makes their tenderness worth having
  • What is your principle defect?
      Lack of understanding; weakness of will
  • What is your favorite occupation?
      Loving
  • What is your dream of happiness?
      Not, I fear, a very elevated one. I really haven't the courage to say what it is, and if I did I should probably destroy it by the mere fact of putting it into words.
  • What to your mind would be the greatest of misfortunes?
      Never to have known my mother or my grandmother
  • What would you like to be?
      Myself - as those whom I admire would like me to be
  • In what country would you like to live?
      One where certain things that I want would be realized - and where feelings of tenderness would always be reciprocated. [Proust's underlining]
  • What is your favorite color?
      Beauty lies not in colors but in thier harmony
  • What is your favorite flower?
      Hers - but apart from that, all
  • What is your favorite bird?
      The swallow
  • Who are your favorite prose writers?
      At the moment, Anatole France and Pierre Loti
  • Who are your favoite poets?
      Baudelaire and Alfred de Vigny
  • Who is your favorite hero of fiction?
      Hamlet
  • Who are your favorite heroines of fiction?
      Phedre (crossed out) Berenice
  • Who are your favorite composers?
      Beethoven, Wagner, Shuhmann
  • Who are your favorite painters?
      Leonardo da Vinci, Rembrandt
  • Who are your heroes in real life?
      Monsieur Darlu, Monsieur Boutroux (professors)
  • Who are your favorite heroines of history?
      Cleopatra
  • What are your favorite names?
      I only have one at a time
  • What is it you most dislike?
      My own worst qualities
  • What historical figures do you most despise?
      I am not sufficiently educated to say
  • What event in military history do you most admire?
      My own enlistment as a volunteer!
  • What reform do you most admire?
      (no response)
  • What natural gift would you most like to possess?
      Will power and irresistible charm
  • How would you like to die?
      A better man than I am, and much beloved
  • What is your present state of mind?
      Annoyance at having to think about myself in order to answer these questions
  • To what faults do you feel most indulgent?
      Those that I understand
  • What is your motto?
      I prefer not to say, for fear it might bring me bad luck.

Sunday

Δυο ταινιες που παρεξηγηθηκαν

Λοιπον, σήμερα με εχει πιασει μια απιστευτη μανια να βλεπω τις αγαπημενες μου σκηνες ταινιών στο youtube. Αυτό είναι η αφορμή να κανω ενα ποστ που απο καιρο ήθελα να κάνω. Θα μιλησω λοιπον για δύο ταινίες που εμενα με γοητευσαν, αλλα δεν ετυχαν αντιστοιχης υποδοχης απο το ευρύ κοινό (το φαινόμενο αυτό δεν είναι σπάνιο, αλλα στη προκειμένη περίπτωση θεωρώ οτι είναι εγκλημα να υποτιμούνται τόσο). Προσοχή σε όσους δεν τις έχουν δει, μη διαβάσετε γιατί λέω πολλές λεπτομέρειες!

Νούμερο ενα:
The Assassination of Jesse James by the coward Robert Ford.
Μεγάλος τίτλος, αντιστοιχεί και στη διάρκεια της τανίας, ΚΑΙ στην ποιότητα της οπως φανατικά υποστηρίζω. Και στην καλύτερη φωτογραφία που έχω δει ποτέ μου στη μεγάλη οθόνη. Σύμφωνοι, ειναι μεγάλη και ο ρυθμος δεν είναι καταιγιστικός..
Αλλα..αυτή η ταινία μας γνωρίζει τον πιο ΕΝΔΙΑΦΕΡΩΝ χαρακτήρα που εχω συναντήσει σε ταινία τα τελευταία χρόνια. Και αναφέρομαι φυσικα στον Robert Ford, ή Bob εν συντομία.

Παντα με συνεπαίρναν οι ιστορίες των ανθρώπων και των πράξεων τους, των σχέσεων τους και της επίδρασης που έχει ο ενας ανθρωπος σε ένα άλλο. Αυτη η ταινία πολυ απλά παίρνει ολα αυτά και τα πάει σε άλλο επίπεδο..Μας λέει μια ιστορια τοσο τραγικη, τόσο άδικη, που με κάνει να θυμώνω με την τύχη, τη μοίρα ή ότι να ναι τελοσπάντων αυτό που έφερε τον Bob στο δρόμο του Jesse.

Για μένα ο πρωταγωνιστής της ταινίας είναι φυσικά ο Bob..ο Bob σκοτώνει τον Jesse για να σωθεί ο ίδιος, αλλα το μόνο που καταφέρνει είναι να θαφτεί στην ανωνυμία και στην υποτίμηση των ανθρώπων (και τελικά στη λησμονιά) ενώ ο Jesse γίνεται αθάνατος. Οχι μόνο αυτό..να μείνει στην ιστορία ως ένας ΔΕΙΛΟΣ.
Λοιπον, εγώ δε συμφωνώ με αυτό τον χαρακτηρισμό. Μπορεί στην αρχή να έπραξε έτσι ώστε να σώσει το τομάρι του..αλλά πρώτον κατόρθωσε να δολοφονήσει το είδωλο του (μάλλον θα μπορούσαμε να πούμε οτι ήταν "ερωτευμένος" με τον Jesse) πράγμα δύσκολο, και δεύτερον έζησε την υπόλοιπη του ζωή ως ο ΔΕΙΛΟΣ. Θα μπορούσε να χε αυτοκτονήσει..(γιατί μήπως ο Jesse δεν αυτοκτόνησε;). Μεχρι να δολοφονηθεί και αυτός, έβλεπε τη ζωή του και τη ψυχή του να διασύρονται μπροστά στα μάτια του..δεν ύπαρχει χειρότερο πράμα απτο να ντρέπεσαι για τον εαυτό σου.
Και αυτός το άντεχε..μέχρι που τον σκοτώσαν.
Η τελευταία σκηνή στη ταινία είναι το λιγότερο αριστουργηματική..
ο Βοb ήταν ένας άνθρωπος που έζησε ΑΠΛΑ για να εξυψώσει στην αθανασία και στη φήμη κάποιον άλλο. Τίποτα παραπάνω.

Σε αυτή την περίπτωση, ο χαμένος τα έχασε ολα...



Νούμερο Δύο:
The Reader
Μου είναι δύσκολο να μαι αντικειμενική με τη ταινία, μιας και ο σκηνοθέτης της ειναι ο all-time αγαπημένος μου (Stephen Daldry). Επίσης παίζει ο Ralph Fiennes, ο καλύτερος Άγγλος ηθοποιός των ημερών μας, και ο αγαπημένος μου μακράν. Θα παραδεχτώ οτι δεν είναι τόσο δυνατή σεναριακά, εννοώντας το ρυθμό, δηλαδη υπάρχουν κάποιες κοιλιές ή κάποιες περιττές ίσως σκηνές. Σε πρωτη φάση η ταινία με ενδιαφέρει γιατί οι χαρακτήρες της είναι εξαιρετικά ατελείς. Κανένας δεν ειναι καλός ή ηθικός ή δίκαιος. Και μόνο το γεγονός οτι η ταινία καταπιάνεται με θέματα οπως δικαοσύνη, ηθική, και τα χειρίζεται με σοβαρό τρόπο την κάνει ενδιαφέρουσα.

ΑΛΛΑ: πολύ λιγοι καταλαβαν αυτό που εγώ κατάλαβα απο αυτη τη ταινία..δεν λέω οτι απαραιτητα κατάλαβα σωστά. Δεν υπάρχει αλλωστε σωστο και λάθος σε μια καλή ταινία.

Οι περισσότεροι κριτικοί σταθήκαν στα όσα λέει η ταινία για τους Ναζί και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, απέναντι στους οποίους κρατάει μια αρκετά χλιαρή στάση (Όπως αναφέρει και ο μικρός Michael για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης: "We are trying to understand"). Αλλά αυτό για εμένα δεν είναι το θέμα της ταινίας...
Kάνω τον εξής συλλογισμό:

Η Χάνα δεν ήξερε να διαβάζει και να γράφει..και ήταν δεσμοφύλακας σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Και μάλιστα το έβλεπε ως μια δουλειά ( "it was my job" ομολογεί συντετριμμένη κατα τη διάρκεια της δίκης της).
Η Χάνα δεν μπορούσε να διαβάσει τα διηγήματα που (αναγκαστικά) της διάβαζε ο μικρός..η Χάνα ήταν απολύτως αποκομμένη από το τί ΠΡΟΣΕΦΕΡΑΝ τα διηγήματα και γενικότερα η λογοτεχνία.

Είναι πολύ έξυπνα και πολύ πολύ πολύ διακριτικά δοσμένο αυτό που θέλει να πει η ταινία: αυτός που δεν μπορεί να διαβάσει και να γράψει γίνεται "δεσμοφύλακας" σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, γίνεται ερήμιν του βασανιστής και (κατά εμάς, τους τυχερούς που διαβάζουμε) εγκληματίας. Ειναι μια ωδή στη Τέχνη αυτή η ταινία, την τέχνη στην πρώτη και αρχαιότερη της μορφή, τη Λογοτεχνία. Δεν είναι τυχαίο που ο Michael διαβάζει Όμηρο στη Χάνα..η Τέχνη ήταν ο μόνος τρόπος να σωθεί η Χάνα, γιαυτό αποφασίζει να μάθει γράμματα ακόμα και όταν φτάνει 50 χρονών.

Και πάλι παρατηρώ οτι έχω ενθουσιαστεί με ενα χαρακτηρα, αλλά πραγματικα η Χάνα ειναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα..Ειναι τόσο απλή αλλά και τόσο περίπλοκη. Για μένα η Χάνα συγκαταλέγεται στα "θύματα" του Ναζισμού..δεν χρειάζεται να σε σκοτώσουν για να πεθάνεις..και η Χάνα μετά το πόλεμο απλά δεν ήταν ΤΙΠΟΤΑ..ούτε καν ήξερε να..διαβάζει.
Είναι εγκληματίας ή απλά έκανε λάθος επιλογές;;

Ακόμη ένα ενδιαφέρον κομμάτι της ταινίας είναι η ερμηνεία που δίνει στις "ενοχές" των Γερμανών και την μεταπολεμική στάση τους απέναντι στα εγκλήματα που διεπράχθησαν απο το καθεστώς των Ναζί.
Για την ακρίβεια, ο καθηγητής (που παρεπιπτόντως είναι ο Bruno Ganz, κορυφαίος ηθοποιός) λέει κάτι ΠΟΛΥ εύστοχο:
"Οι κοινωνίες θέλουν να πιστεύουν οτι λειτουργούν με βάση το ηθικά σωστό, αλλά δεν το κάνουν. Λειτουργούν με βάση το νομικά σωστό."


Όντως έτσι είναι. Αλλά είναι ηθικό να είναι έτσι;;...Όποιος θέλει μπορεί να το σχολιάσει...